ESSAY en BRIEF - inleiding

Soms krijgen we te maken met dingen die al lang passé lijken. Essays en brieven behoren daartoe.

• Brieven? Die schrijven we toch niet meer? We hebben e-mail, whatsapp, tweets, etc. Brieven doen ons denken aan handgeschreven, ambtelijke teksten met ouderwets en ingewikkeld taalgebruik. Niet van deze tijd dus!
• En het woord essay klinkt erg Frans. Dat zal dan ook wel iets exotisch uit het verleden zijn!

Totdat ... we in situaties belanden waar het op punten en komma's aankomt, waar de belangen tegengesteld zijn, slagen en falen aan elkaar grenzen en de gevolgen ingrijpend zijn. Bij zakelijke transacties, juridische strijd of acute, ingrijpende veranderingen. Dán komt de brief weer om de hoek kijken. Denk maar aan het aantal brieven dat de schoolleiding tijdens de Covid 19-crisis aan jullie en je ouders heeft gestuurd. Daarin moest precies worden omschreven wát er was beslist, en waaróm. En de toon van de brief was daarbij van groot belang: krijg je het gevoel dat de schoolleiding rekening met jou houdt, of heb je het gevoel dat er gauw iets moest worden beslist, desnoods over jouw rug?

Iets dergelijks geldt ook voor het essay. Doorgaans hebben we voldoende aan een uitleg in een artikel, een betoog of een recensie. De gedachten zijn duidelijk en hoeven slechts op papier te worden gezet. Maar er doen zich ook gebeurtenissen voor die om opheldering vragen. En wat in onze gedachten nog niet duidelijk is, kan met behulp van formuleren langzaam worden omgezet in inzicht en kennis. Dat gebeurt in de essayistiek. En ook daarbij is de toon belangrijk.

Essay en brief: de essentie is stijl

Eigenlijk draait het bij essay én brief hoofdzakelijk om de stijl: kun je als schrijver de goede toon vinden om een lezer te bereiken, kies je de juiste woorden, zijn de zinnen gevarieerd en indringend genoeg om aan te zetten tot denken, krijg je de lezer 'mee' door beeldend taalgebruik, treffende uitspraken, uitdrukkingen en stijlmiddelen?

De gecursiveerde woorden hierboven verwijzen rechtstreeks naar de cursus Formuleren van de vorige periode. Je hebt toen oefeningen gemaakt over woordkeuze, zinsbouw, uitdrukkingen en zegswijzen, beeldspraak en stijlmiddelen.

In deze reeks lessen ga je die kennis in de praktijk toepassen, te beginnen met het essay. Je leest als kennismaking een aantal essays en schrijft er in de loop van deze periode zelf één.

Het accent ligt in deze periode echter op het schrijven van brieven: een informatieve brief, een klachtenbrief en een motivatiebrief. Je moet ze beheersen voor de volgende toets: het schrijven van een brief.

Ga verder ▶